قافله به برکه غدیر که می رسد، رسول خدا(ص) دستور توقف می دهند؛ اعلام می شود هر که رسیده بماند و هر که نرسیده منتظر می مانیم برسد.
کاروانیان فوج فوج می رسند و در کنار هم توقف می کنند،‌ رسول خدا(ص) همه را گرداگرد هم جمع می کنند و آن وقت در بلندای پرتلاطم غدیر می ایستند و در حالی که دست مبارک علی(ع) را بالا برده‌اند می فرمایند: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُم؛ امروز دین را بر شما کامل می کنم.»
و علی(ع) نخستین امام و سرپرست مؤمنان در زمین می شود تا ادامه رسالت نبوی در امامت او و فرزندانش تجلی پیدا کند.
در چنین روزی دین بر همه مسلمانان تکمیل می شود و رسالت نبوی در برکه غدیر به اوج می رسد.
غدیر؛‌ جاری زلالی است که در ورای آن انسانیت در پیروی و دنباله روی از ولایت تعریف می شود و هرآنکه با ولی خداست هرگز از دایره هدایت و رستگاری خارج نخواهد شد.
همزمان با فرا رسیدن عید سعید «غدیرخم» فرازهای این واقعه تاریخی را در گفت وگو با مرجع تقلید و استاد اخلاق و معارف اسلامی آیت الله ناصر مکارم شیرازی مورد بررسی قرار داده ایم که در پی می آید.

 چرا از عید غدیر به عنوان روزی برای تکمیل رسالت نبوی یاد می شود؟
خداوند متعال در مسیر رسالت حضرت خاتم النبیین(صلی الله علیه وآله) مسأله تداوم هدایت جامعه اسلامی را مورد توجه قرار داد. از آنجا که رسول اکرم(ص) آخرین ذخیره خاندان رسالت بودند و نبوت و هدایت بشر باید در مسیر دیگری دنبال می شد، ولایت ائمه هدی(ع) پیش بینی شد تا ستون‌های هدایت متزلزل نشود.
نکته دیگر اینکه جامعه اسلامی نباید بدون سرپرست و ولی خدا رها می شد. پیامبر اکرم(ص) در جریان آخرین حج خود همه کاروانیان را در محلی به نام «غدیر» جمع کردند تا ضمن یادآوری نبوت خویش، آخرین بخش رسالت یعنی تعیین جانشین پس از خود را به مردم اعلام کنند.
اما این پیام با همه پیام‌هایی که رسول الله(ص) پیش از این به مردم عرضه کردند متفاوت بود، این پیام افراد ولایتمدار و با بصیرت را از افراد دیگر جدا می کند. آن حضرت پس از ایستادن بر فراز منبری خطاب به مردم فرمودند: «نزدیک است که فراخوانده شوم و پاسخ دهم. شما چه می‌گویید؟ گفتند: شهادت می‌دهیم که تو ابلاغ کردی، نصیحت نمودی و تلاش کردی، خدایت پاداش نیک دهد. آنگاه دوباره فرمود: آیا گواهی نمی دهید که معبودی جز خدا نیست و محمد بنده و فرستاده اوست و اینکه رستاخیز آمدنی است و شکّی در آن نیست؟ گفتند: آری گواهی می‌دهیم. پس حضرت فرمود: من پیش از شما می‌روم و بر حوض کوثر وارد می‌شوم، نیک بنگرید که پس از من با ثقلین(کتاب و عترت) چگونه رفتار خواهید کرد. یک منادی ندا داد: ثقلین چیست ای رسول خدا؟ فرمود: وزنه سنگین تر و بزرگ تر، کتاب خداست که یک طرف آن در دست خدای متعال است، طرف دیگر آن به دست شماست، به آن چنگ زنید تا گمراه نشوید. دیگری که کوچک تر است عترت من است، خدای لطیف و خبیر مرا خبر داده است که این دو از هم جدا نخواهند شد، تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند، از قرآن و عترت جلو نیفتید که هلاک می‌شوید و از آن دو عقب نمانید که باز هم هلاک می‌شوید. آن پیامبر رحمت سپس دست علی(ع) را گرفت و بالا برد، تا حدی که سفیدی زیر بغل هر دو دیده شد. پس او را به همه آن مردم شناساند، سپس فرمود: ای مردم! چه کسی از مؤمنان نسبت به خود آنان شایسته تر است؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند.
فرمود: خداوند مولای من است و من مولای مؤمنان،‌ پس هر که من مولای اویم، این علی مولای اوست.

 اشاره کردید به این مطلب که غدیر، تنها یک واقعه نیست، بلکه مرزی میان شناختن سره از ناسره است، این شناخت در چه شرایطی حاصل می شود؟
غدیر، روز ولایت است و به معنای ولایت پذیری است. اما اینکه سره از ناسره جدا می شوند، به همین مطلب تاکید دارد که دنباله روهای ولی خدا همان‌هایی هستند که هرچه امامشان امر کند، اطاعت می کنند و هرگز چون و چرا ندارند. از مولای متقیان علی(ع) نقل است که به عمار یاسر فرمودند: «ای عمار! اگر دیدی علی به تنهایی از یک راه می رود و تمام مردم به راهی دیگر، تو دنبال علی بیا که هرگز تو را در مسیر هلاک و گمراهی قرار نمی دهد.» این محکم ترین پاسخ برای شناخت حقیقت ولایت حجت خدا  و امام معصوم(ع) است. هرکه دنبال امام خود باشد هرگز از مسیر حق به ورطه باطل نمی افتد.
 اما چه ضرورت‌هایی برای ابلاغ ولایت در اسلام وجود داشته که رسول خدا(ص) آن را به عنوان تمام رسالت خویش اعلام کردند؟
** «ولایت» تحقّق‏بخش نماز، روزه ، حج و زکات است . محتوای این عبادات و سایر عبادت‌ها در سایه ولایت عملی می‏شود؛ یعنی، بدون ولایت و حاکمیّت اسلام، این دستورها نقشی است بر کاغذ و همانند نسخه طبیب است که بدون عمل به آن، شفای دردها حاصل نخواهد شد. بنابراین ولایت به معنای اجرای قانون اسلام توسط أئمه معصومین(ع) و جانشینان آنان است؛ بنابراین، ولایتی از نماز و روزه و حج و زکات بالاتر است که نتیجه‏اش حکومت اسلامی باشد؛ ولایتی که از ولایت حضرت علی(علیه السلام) در غدیر خم نشأت گرفته باشد.
با این تفاسیر می توان دریافت که چرا ولایت از همه مؤلفه‌های دیگر مهم‏تر است، زیرا به تعبیر امام(علیه السلام)، ولایت ضامن اجرای دیگر شاخصه‌های کلیدی اسلام است. اگر حکومت اسلامی تشکیل نشود، امکان اقامه نماز و خمس و زکات و صوم و حج در سطح گسترده و تحقّق فلسفه‏ های آن نخواهد بود. بنابراین، ولایت تنها عشق و علاقه و محبّت و توسّل نیست، بلکه به معنای پذیرش برنامه‏ های حکومت اسلامی از سوی امامان معصوم یا پیامبران الهی(علیهم السلام) است. لذا در طول تاریخ هر یک از پیامبران قدرت پیدا کردند تشکیل حکومت دادند. حضرت داوود، سلیمان، موسی (علیهم السلام) و رسول مکرم اسلام(ص) از جمله آن بزرگوارانند و اگر پیامبرانی چون حضرت ابراهیم و عیسی(ع) دست به این کار بزرگ نزدند، فرصت یا امکانات کافی در اختیار نداشتند.

اگر حکومت اسلامی تشکیل نشود، امکان اقامه نماز و خمس و زکات و صوم و حج در سطح گسترده و تحقّق فلسفه‏ های آن نخواهد بود. بنابراین، ولایت تنها عشق و علاقه و محبّت و توسّل نیست، بلکه به معنای پذیرش برنامه‏ های حکومت اسلامی از سوی امامان معصوم یا پیامبران الهی(علیهم السلام) است. لذا در طول تاریخ هر یک از پیامبران قدرت پیدا کردند تشکیل حکومت دادند.

  و اصل راهبردی ولایت‏ در حدیث غدیر چگونه محقق می شود؟
حدیث متواتر غدیر و جمله معروف پیامبر اکرم(ص) که در همه کتب آمده است:
«مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ‏» حقایق بسیاری را در شناخت ولایت حضرت علی(ع) روشن می‌کند.
 اگرچه بسیاری از نویسندگان اهل سنّت اصرار دارند که‏ «مولی» را در اینجا به معنای «دوست و یار و یاور» تفسیر کنند، زیرا یکی از معانی معروف «مولی» همین است، ما هم قبول داریم که یکی از معانی «مولی» دوست و یار و یاور است، اما قرائن متعدّدی در کار است که نشان می‏دهد «مولی» در حدیث غدیر به معنای‏ «ولی»، «سرپرست» و «رهبر» است. مثلا مسأله دوستی علی(ع) با همه مؤمنان، مطلب مخفی و پنهان و پیچیده‏ای نبود که به این همه تأکید و بیان نیاز داشته باشد و احتیاج به متوقّف کردن آن قافله عظیم در وسط بیابان خشک و سوزان و خطبه خواندن و گرفتن اعتراف‌های پی‏درپی از جمعیّت داشته باشد. ضمن اینکه قرآن با صراحت می‏گوید:«إِنَّمَا الْمُؤمِنُونَ اخْوَةٌ؛ مؤمنان همه برادر یکدیگرند..» پس درتشریح این مساله باید به چند نکته اشاره کرد؛‌ اول اینکه اخوّت اسلامی و دوستی مسلمانان با یکدیگر از بدیهی‏ترین مسایل اسلامی است که از آغاز اسلام وجود داشت و پیامبر(ص) بارها آن را تبلیغ کرده‌اند. نکته دیگر جمله‏ «أَلَسْتُ اوْلی‏ بِکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ؛ آیا من نسبت به شما از خود شما سزاوارتر و اولی‏ نیستم‏؟؛ که در بسیاری از متون این روایت آمده است، هیچ تناسبی با بیان یک دوستی ساده ندارد، بلکه می‏خواهد بگوید این دوستی،‌ همان اولویّت و اختیاری که من نسبت به شما دارم و پیشوا و سرپرست شما هستم، برای علی(ع) ثابت است و هرگونه تفسیری برای این جمله، غیر از آنچه گفته شد، دور از انصاف و واقع‏بینی است. اما نکته دیگر به تبریک‏هایی که از سوی مردم در این واقعه تاریخی به علی(ع) گفته شده، بنابراین مسأله چیزی‏ جز مسأله نصب خلافت نبوده است که در خور تبریک و تهنیت باشد؛ زیرا اعلام دوستی، که برای همه مسلمانان به طور عموم ثابت است، تبریک ندارد.

 پس یادآوری غدیر خم و جایگاه تاریخی این روز بزرگ، ما را به چه نکته ای رهنمون می شود؟
در جهان امروز وظایف مسلمانان و بخصوص شیعیان خطیر تر از همیشه می‌نماید. عید غدیر که همان عید ولایت‏ و منصوب شدن امیرمؤمنان علی(ع) به خلافت و جانشینی پیامبر اکرم(ص) است جایگاه عظیمی دارد و ما وظیفه داریم این جایگاه را برای همه بازتعریف کنیم. بخصوص در این ایام که فرقه‌ها و افکار پوشالی و نوظهور در لباس داعش و تکفیری به اذهان مردم نفوذ می کنند، بزرگداشت غدیر و شناخت جایگاه ولایت سهم عمده ای در توسعه اتحاد مسلمانان جهان خواهد داشت و همه ما باید بدانیم که مراسم غدیر نباید سست شود، زیرا این خواسته دشمن است،‌ امیدواریم به برکت غدیر و صاحب غدیر خدای متعال شر اشرار را از تمام سرزمین‌های اسلامی قطع کند.